Etiket: Osmanl覺 hattatlar覺

Geleneksel Sanatlar

K羹lt羹r ve Sanat alan覺ndaki tarihsel ve 癟ada oluumlar, bal覺 olduklar覺 d繹nemlerin ekonomik s羹re癟lerini kapsayan toplumsal g繹stergelerini de yans覺t覺yorlar. Bu alandaki 癟ada sorunlar覺n doru bir ekilde alg覺lanmas覺, geleneksel sentez iradesinin tarihsel t羹m boyutlar覺 ile kavranmas覺na bal覺 bulunuyor. M羹sl羹man T羹rk iradesinin yans覺d覺覺 yeni bir k羹lt羹r sentezi, Sel癟uklu 癟a覺n覺n ba覺ndan Osmanl覺 癟alar覺n覺n sonuna dein, s繹z konusu iradenin kozmopolit ve yabanc覺 unsurlar 羹zerinde, politik dehas覺 ve engin inan癟 hog繹r羹s羹 ile egemen k覺l覺nd覺覺 artlara bal覺 g繹r羹n羹yor. G繹癟 dinamikleri kapsam覺nda yaanm覺 繹zg羹n deneyimler sonucu, bu 繹zel corafyaya cesaret ve g羹venle intibak edebilen g羹癟ler, mahalli etnik ya da yabanc覺 t羹m unsurlar覺 kendi i癟inde eritebilen bir sosyo-ekonomik baar覺n覺n yan覺 s覺ra, k羹lt羹r ve sanat alan覺nda da ayn覺 ser羹venlerin yaand覺覺 bir yenilenmeyi temsil ediyorlar. 900 y覺l覺 ak覺n bir s羹redir yaanan bu s羹recin, Bat覺 d羹nyas覺ndaki teknolojik gelimeler sonucunda, ithali zorunlu olan yeni bi癟im g繹stergelerine bal覺 deiimlerle kesintiye urad覺覺 羹phesi ise, 羹lkemizdeki 癟adal覺覺n en hazin sendromunu oluturuyor.

null

Ebru

Ebrunun Tarih癟esi

Ortaya 癟覺k覺 yeri ve tarihine ilikin kesin bir delil bulunmamaktad覺r. Ancak, k繹klerinin 9. ve 10. y羹zy覺la kadar uzand覺覺 varsay覺lmaktad覺r. Bilinen o ki, bu sanat, ka覺d覺n tarih sahnesine girmesiyle gelimitir. inde lin-a-ien, XII. as覺rdan itibaren Japonyada suminagai ve beninagai isimleriyle sulu vasatta yap覺lan bir tak覺m 癟al覺malar覺n mevcudiyeti, daha sonraki as覺rlarda aatay T羹rk癟esiyle ebre ad覺n覺 alarak T羹rkistanda ortaya 癟覺kan bu sanat覺n tarihi geliimi hakk覺nda, m羹phem de olsa bir fikir vermektedir. T羹rkistandan en ge癟 XVI. as覺r balar覺nda 襤pekyolunu takiben 襤rana ge癟iinde ebri olarak isimlendirilen bu sanat, g繹r羹n羹羹yle ger癟ekten bulut k羹melerine benzer ekiller ta覺d覺覺ndan, buluta nisbet ifade eden bu Fars癟a ismi dorulamaktad覺r. Osmanl覺 羹lkesinde de reva癟 bulan ayn覺 isim, telaffuz zorluundan son y羹zy覺lda T羹rk癟ede ebruya d繹n羹m羹t羹r. Galat olmakla beraber, ka gibi ekiller de ihtiva ettiinden, bu sanata ebru denilmesi bir 癟eliki say覺lmamal覺d覺r; 癟羹nk羹 ebru kelimesi Fars癟ada ka manas覺na gelmektedir. XVI. as覺r ortalar覺nda Mir Muhammed Tahir taraf覺ndan Hindistanda yap覺lmaya baland覺覺 rivayet olunan ebruculuk, buradan 襤rana ve sonra da 襤stanbula kadar yay覺lm覺t覺r. Ayn覺 y羹zy覺l覺n sonlar覺nda, 襤stanbuldan Avrupal覺 seyyahlar taraf覺ndan kendi memleketlerine g繹t羹r羹len ebru ka覺tlar覺 繹nce Almanyada, sonra da Fransa ve 襤talyada mermer ka覺d覺 veya T羹rk mermer ka覺d覺, hatta sadece T羹rk ka覺d覺 ad覺yla tan覺n覺p benimsenmi ve oralarda da yap覺lmaya balanm覺t覺r. Zaman i癟inde 襤ngiltere ve Amerikaya da yay覺lan ebru ka覺d覺, her 羹lkenin sanat anlay覺覺na g繹re bir bakal覺k g繹sterir. Bunda, kullan覺lan deiik malzemenin de rol羹 olmal覺d覺r. Belgelenen en eski ebru 繹rnei 16. y羹zy覺la aittir. Ka覺d覺n s羹slenmesinde, k覺ta ve levhalar覺n i癟 ve d覺 pervazlar覺nda, yazma ciltlerinde yan ka覺d覺 olarak s覺k癟a kullan覺lm覺t覺r.

null

Ebru, k璽覺t 羹zerine, 繹zel y繹ntemlerle yap覺lan geleneksel bir s羹sleme sanat覺d覺r. Ebru s繹zc羹羹ne k繹ken olarak, bulut anlam覺na gelen Fars癟a ebr s繹zc羹羹 g繹sterilmektedir. Bu s繹zc羹kten t羹retilen ve bulut gibi ya da bulutumsu anlam覺na gelen ebri s繹zc羹羹 T羹rk癟ede deierek ebru bi癟imini alm覺t覺r. Ger癟ekten de ebru bulut izlenimi uyand覺ran bir g繹r羹n羹mdedir. Ebru s繹zc羹羹 bir baka g繹r羹e g繹re y羹z suyu anlam覺na gelen Fars癟a 璽b-r羶y tamlamas覺ndan gelmektedir.

null

Ebru sanat覺n覺n ne zaman ve hangi 羹lkede ortaya 癟覺kt覺覺 bilinmemekle birlikte bu sanat覺n dou 羹lkelerine 繹zg羹 bir s羹sleme sanat覺 olduu kesindir. Baz覺 襤ran kaynaklar覺nda ilk kez Hindistanda ortaya 癟覺kt覺覺 yaz覺l覺d覺r. Hindistandan 襤rana, oradan da Osmanl覺lara ge癟mitir. Gene baz覺 kaynaklara g繹re de ebru T羹rkistandaki Buhara kentinde domu ve 襤ran yoluyla Osmanl覺lara ge癟mitir. Bat覺da ebru T羹rk K璽覺d覺 diye adland覺r覺l覺r.

null

Ebrunun Yap覺lmas覺

Ebrunun yap覺l覺覺 olduk癟a zevkli ve sab覺r isteyen bir itir. nce uygun bir k璽覺t se癟mek gerekir. 羹nk羹 her k璽覺da ebru yap覺lmaz. K璽覺t, boyay覺 iyice emecek nitelikte ve dayan覺kl覺 olmal覺d覺r. Eskiden hattatlar (g羹zel yaz覺 ustalar覺) yaz覺 yazmak i癟in y羹zeyine ahar denen 繹zel kar覺覺ml覺 (niasta ve yumurta ak覺) bir s覺v覺 s羹r羹len ve bu y羹zden aharl覺 denilen k璽覺t t羹r羹n羹 yelerlerdi. Ebrucular ise bu t羹r k璽覺tlar boyay覺 iyi emmedii i癟in ahars覺z da denen ham k璽覺t kullan覺rlard覺.

Ebru yapmak i癟in genellikle dikd繹rtgen bi癟iminde, b羹y羹k癟e ve yayvan bir tekne gerekir. Geven denilen otun g繹vdesinden elde edilen ve beyaz renkli bir t羹r zamk olan kitre, belli bir oranda, suyla bir kab覺n i癟inde kar覺t覺r覺l覺r. Kitre yerine salep, keten tohumu, ayva 癟ekirdei, gazya覺 gibi bir癟ok deiik madde de kullan覺lmaktad覺r. Kitre ile yap覺lan bu kar覺覺m 12 saat kadar bekletilir ve zaman zaman kar覺t覺r覺l覺r. Kitre bu s羹re sonunda erir ve kar覺覺m boza k覺vam覺n覺 al覺r.

Daha sonra k羹癟羹k fincanlarda ebru i癟in boya haz覺rlan覺r. Bu ama癟la kullan覺lacak boya 癟ok ince toz haline getirilmeli ve suda eriyip da覺lmayan bitkisel ve kimyasal boyalardan olmamal覺d覺r. Fincanda su ile iyice kar覺t覺r覺larak s覺v覺lat覺r覺lan boyalara ayr覺ca iki kahve ka覺覺 taze s覺覺r 繹d羹 kat覺l覺r. Bu ilemin amac覺 iyice ezilmi boyan覺n dibe 癟繹kmeden y羹zeyde kalmas覺n覺 salamakt覺r. Bu bi癟imde haz覺rlanan deiik renkteki boyalar 繹zel tekneye boalt覺lm覺 olan boza k覺vam覺ndaki s覺v覺n覺n y羹z羹ne serpilir. Y羹zeyde birikintiler halinde kalan bu boyalar daha sonra tahta bir 癟ubukla kar覺t覺r覺ld覺覺nda ya da yay覺ld覺覺nda a覺rt覺c覺 ve ilgin癟 desenler ortaya 癟覺kar. Ayr覺ca haz覺rlayan覺n isteine g繹re belli desenler de elde edilebilir. Bu desenlerin 羹zerine yat覺r覺lan 繹zel k璽覺t, 5-10 saniye sonra, iki ucundan tutularak kayd覺rmadan ve oynatmadan, kitap sayfas覺 a癟ar gibi bir yana doru kald覺r覺l覺r. K璽覺t, boyal覺 taraf覺 羹ste gelmek 羹zere uygun bir yere serilerek kurutulur. B繹ylece ortaya binlerce ayr覺nt覺 ve renk ta覺yan desenler 癟覺kar. Eer, bu desenlerin aras覺na bir yaz覺 ya da herhangi bir 癟i癟ek motifi yerletirilmek istenirse, baka bir y繹ntem uygulan覺r. Yaz覺 ya da motif, bir k璽覺da yaz覺l覺r ya da 癟izilir. Keskin bir ara癟la kenarlar覺 kesilip kal覺p 癟覺kart覺l覺r ve ebru k璽覺d覺na zay覺f bir yap覺t覺r覺c覺 ile yap覺t覺r覺l覺r. K璽覺d覺n, yap覺t覺r覺lan desenin bulunduu y羹zeyi yukar覺da anlat覺ld覺覺 gibi teknenin i癟ine yat覺r覺l覺r. Elde edilen ebru kuruduktan sonra, hafif癟e yap覺t覺r覺lm覺 olan b繹l羹m s繹k羹l羹nce yaz覺 ya da motiflerin yerleri bo kal覺r. Bu y繹ntem hattat ve ebru ustas覺 Necmeddin Okyay (1883-1976) taraf覺ndan bulunduu i癟in bu y繹ntemle yap覺lan ebrulara Necmettin Ebrusu denir. Ebrunun battal ebru, tarakl覺 ebru, 癟i癟ekli ebru gibi daha bir癟ok t羹r羹 vard覺r.

null

Ebru cilt癟ilikte ve hattatl覺kta 癟ok kullan覺l覺rd覺. Bazen elde edilen ilgin癟 ve g羹zel desenler bir tablo g繹r羹n羹m羹nde olduu i癟in bu ama癟la da kullan覺ld覺覺 oldu. T羹rklerden Hatip Mehmed Efendi (18.y羹zy覺l), eyh Sad覺k Efendi (19.y羹zy覺l), Bekir Efendi (20.y羹zy覺l balar覺) gibi 癟ok usta ebru sanat癟覺lar覺 yetimitir. Bu sanat覺n Necmeddin Okyaydan sonra yetien son ustalar覺 aras覺nda Mustafa D羹zg羹nman (doumu 1920) ve Niyazi Say覺n (doumu 1927) 繹zellikle an覺labilir.

Karag繹z – Hacivat

Karag繹z Tarih癟esi

G繹lge oyununun 癟覺k覺 noktas覺 uzakdou, in olarak bilinir. Ticaret ve geziler sonucu Endonezya, Java ve Hindistanda yayg覺nlaan g繹lge oyunu mistik ve dinsel bir etkiye sahiptir. T羹rkler in ile yak覺n ilikileri dolay覺s覺yla bu sanat覺 繹renmiler ve kendi k羹lt羹rleri dorultusunda gelitirmilerdir. Uygur ve Budist duvar resimlerinde g繹r羹len tasvirler in g繹lge oyununda da g繹r羹l羹r. Topkap覺 Saray覺 M羹zesinde eserleri bulunan Mehmet Karakalem 癟al覺malar覺 da bunlara benzer 繹rneklerdir.

null

Karag繹z Oyun B繹l羹mleri

Karag繹z oyunu d繹rt ana b繹l羹mden oluur.
A. Mukaddime (Balang覺癟)
B. Muhavere (S繹yleme)
C. Fas覺l
D. Biti

null

A. Mukaddime: Oyun balamadan perde ortas覺na g繹stermelik denen fig羹rler (Limon aac覺, i癟ek saks覺s覺, Gemi, eme, Hamam vb.) yerletirilir. G繹stermelik hangi oyunun oynanaca覺na dair bir ipucu olabildii gibi oyundan tamamen ba覺ms覺z da olabilir. G繹stermelik Hayali ya da Yarda覺n 癟ald覺覺 kam覺tan yap覺lm覺 nareke ismi verilen d羹d羹羹n 癟覺kard覺覺 z覺r覺lt覺l覺 ses ve def velvelesi eliinde perdeden yava yava kald覺r覺l覺r. Bu oyunun balad覺覺na iarettir. Daha sonra seyirciye g繹re sol taraftan Hacivat semai formunda bir ark覺 s繹yleyerek gelir, ark覺s覺n覺 bitirdikten sonra perde gazelini okur. Perde Gazeli: Perdeden G繹stermelik nareke v覺z覺lt覺s覺 ve def velvelesi eliinde kald覺r覺ld覺ktan sonra Hacivat taraf覺ndan s繹ylenen uyakl覺 manzum iirlerdir. Hayali perde gazeline balamadan Oof Hay Hak! diye yaratana seslenir. Oyunlar覺n tasavvuf簾 y繹nlerinin a覺rl覺kl覺 olarak vurguland覺覺 perde gazellerinde, yaratan覺n varl覺覺 ve birlii 繹v羹l羹rken insan覺n aciz bir kul olduunun alt覺 癟izilir. Karag繹z羹n ibret perdesi olduu ve g繹sterinin bir ders niteliinde olduu belirtilir. En bilinen perde gazeli;

Naks-i sunun remz ider h羹sn羹nde r羹yet perdesi
Hace-i h羹km羹 ezeldendir hakikat perdesi
S簾reti s羶rette m羹mk羹nd羹r temasa eylemek
H璽il olmaz ayn-i irf璽na basiret perdesi
Her neye iman ile baksan olur is 璽ik璽r
K覺lm覺 istil璽 cihani hab-i gaflet perdesi
Bu hay璽l-i 璽lemi g繹zden ge癟irmektir h羹ner
Nice Karag繹zleri mahvetti bu s羶ret perdesi
Sem-i ask覺n yand覺r覺p tasviri cismindir ge癟en
demi amed s羹t etmekte azimet perdesi
Hangi zilla iltica etsen fena bulmaz acep
Oynatan 羹stad覺 g繹r kurmu muhabbet perdesi
Dergah-i l-i Ab璽da m羹stakim ol Kemter簾
G繹sterir vahdet elin kalkt覺k癟a kesret perdesi.

(T羹rk Folklor Arat覺rmalar覺 Y覺ll覺覺, Karag繹z zel Say覺s覺, 襤stanbul Haziran 1959, Say覺 119, s: 1935-1936.)

null

Bu gazel 1312 (H.) senesinde sk羹darda 繹len Kemteri mahlas覺n覺 alan Rasit Ali Efendinindir. Karag繹ze izafe edilen ve Bursada ekirge yolundaki mezar tas覺na 1310 (H.) y覺l覺nda yaz覺lm覺t覺r. Bu ve bunun gibi deiik perde gazellerinin okunmas覺yla oyun a癟覺lm覺 olur. Perde gazeli bitimiyle Hacivat seyirciyi selamlar ve Karag繹z羹 癟a覺rmak i癟in teganniye balar. Karag繹z ba覺rmamas覺n覺 s繹ylese de Hacivat ba覺rmaya devam eder. Bunun 羹zerine Karag繹z aa覺ya atlay覺p, Hacivatla alt alta, 羹st 羹ste kavga ederler. Hacivat ka癟ar, Karag繹z s覺rt 羹st羹 yerde yatarken anlams覺z s繹zlerden oluan tekerlemesini s繹yler.

Karag繹z Hacivata k覺z覺p s繹ylenirken, Bir daha gel bak ben sana neler yapar覺m der. Hacivat tekrar perdeye gelir ve Mukaddime biter, Muhavere (s繹ylei at覺ma) balar.

B. Muhavere: Kelime anlam覺 kar覺l覺kl覺 konuma olan muhavere, Karag繹z ve Hacivat覺n t羹m 繹zelliklerini b羹nyesinde bar覺nd覺ran bir b繹l羹md羹r. Yanl覺 anlamalara dayal覺, kelimelerin ses oyunlar覺yla farkl覺 anlamlarda kullan覺lmalar覺, ikilinin eitim 繹retim durumlar覺 ve kiilik 繹zellikleri bu b繹l羹mde iyice belirginleir. Eski oyunlardan g羹n羹m羹ze ulasan muhavereler as覺l oyunun konusuyla ilgili deildir. Yeni yaz覺lan muhavareler ise oyunla ilgili olabiliyor. Bu b繹l羹m Karag繹z羹n yabanc覺 s繹zc羹kler kullanarak konuan Hacivat覺 yanl覺 anlamas覺 ya da yanl覺 anlar g繹r羹nmesi 羹zerine kuruludur. B繹ylece muhavere, ortaya t羹rl羹 cinaslar ve n羹kteler 癟覺kmas覺yla s羹rer gider. Muhavereler her konuya a癟覺kt覺r, 繹nceden bilinen bir muhaverenin i癟ine g羹nl羹k olaylar sokulabilecei gibi, g羹nl羹k olaylar覺 sakac覺 bir dille eletiren doa癟lama muhaverelerde olabilir. Bu Karag繹z oynatan ustan覺n maharetine ve k羹lt羹r羹ne bal覺d覺r. Evliya elebinin 癟ok 繹vd羹羹 Hay璽l簾 K繹r Hasanzade Mehmet elebinin aksamdan sabaha dek deiik taklitler yap覺p herkesi hayretler i癟inde b覺rakt覺覺, 18. y羹zy覺l sonlar覺nda yetien Kas覺mpaal覺 Haf覺z覺n da gece sabaha kadar sadece Hacivat ile Karag繹z羹 oynat覺p konuturduu, dinleyenlerin 癟atlamak derecesine geldii ve vaktin nas覺l ge癟tiini fark etmedikleri biliniyor. 18. y羹zy覺l sonlar覺nda yetien hayal k羹p羹 Emin Agan覺n bir s繹yledii muhavereyi bir daha s繹ylemez diye 繹hreti vard覺r. Muhavere b繹l羹m羹 Hacivat覺n Karag繹zden dayak yiyip ka癟mas覺, yaln覺z kalan Karag繹z羹n Sen gidersin de ben durur muyum. Ben de giderim evime bakal覺m ayine-i devran ne suretler g繹sterir diyerek 癟覺kmas覺 ile sona erer.

null

C. Fas覺l: Oyunlara ad olan b繹l羹md羹r. Karag繹z oyunlar覺 isimlerini burada ge癟en olay 繹rg羹s羹nden al覺rlar. Karag繹z ve Hacivat d覺覺ndaki dier tipler a覺rl覺kl覺 olarak bu b繹l羹mde perdeye gelir, kendilerini g繹sterirler. Basit entrikalarla oluan d羹羹m yine bu b繹l羹mde 癟繹z羹me kavuturulur. Hacivat覺n Karag繹ze is bulmas覺, Karag繹z羹n kendisini zor durumda b覺rakacak isler yapmas覺 en 癟ok kullan覺lan temalard覺r. Ak覺a g繹re kendi k覺l覺k ve iveleri ile 癟eitli tipler perdeye gelip giderler. Gelen her tip kendi m羹zii eliinde ark覺s覺n覺 s繹yler.

D. Biti: Karag繹z oyununun en k覺sa b繹l羹m羹 bititir. Fas覺l b繹l羹m羹 sona erdikten sonra Karag繹z ile Hacivat perdeye gelirler. Burada k覺ssadan hisse s繹ylenir. Gelecek oyunun ad覺, yeri ve zaman覺 konuma aras覺nda ilan edilir. Karag繹z Hacivat覺 tekrar d繹ver, bunun 羹zerine Hacivat, klasik s繹z羹, Y覺kt覺n perdeyi eyledin viran, varay覺m sahibine haber vereyim heman diyerek yukar覺 sola doru perdeden ayr覺l覺r. Oyunu kapatan Karag繹zd羹r. Her ne kadar s羹r癟-i lisan ettikse affola! Bak yar覺n aksam ben sana neler ederim neler! diyerek yukar覺 saa doru perdeden 癟ekilir. Hayal perdesinde 覺覺覺n kararmas覺yla oyun sona erer.

null

Karag繹z oyun metinleri Kar-i kadim ve Nev icad olmak 羹zere ikiye ayr覺l覺r. Eski Karag繹z oyunlar覺na (Kar-i kadim), yeni olanlara ise (Nev icad) denir.

L羹letas覺

L羹leta覺n覺n, beyaz, sar覺mtrak, gri ya da k覺rm覺z覺ms覺 ve mat renklileri vard覺r. Sertlik derecesi 2 – 2.5 olup, hafif yap覺kan ve g繹zeneklidir. Topra覺n 20-60-130 metre derinliklerinde, irili ufakl覺 yumrular halinde bulunur. K羹癟羹k yumrular, derinlere a癟覺lan kuyular ve kuyulara bal覺 t羹neller kaz覺larak toplan覺r. Bu kuyular覺n bir k覺sm覺 kuru, bir k覺sm覺 suludur. Sulu olan kuyular覺n taslar覺 daha makbuld羹r. Pensilvanya, G羹ney Karolina, Utah, Meksika, Madrid, Nayirobi gibi deiik yerlerde de l羹leta覺 羹retilmektedir; ancak bunlar 繹nemsiz ve d羹羹k kalitededir. En kaliteli l羹leta覺 Eskiehirde bulunmaktad覺r. Kururken nem ve gaz覺n i癟indeki art覺klar覺 b羹nyesinde tutma 繹zellii ile, 癟ok uygun bir pipo malzemesi olduu gibi, pek 癟ok sanayi dal覺nda kullan覺lan iyi bir absorban, filtre, yal覺t覺m ve dolgu malzemesidir. Y覺llard覺r sanayide, vazge癟ilmez bir madde haline gelmitir. A覺zl覺k, pipo, s羹s eyas覺 ve otomobil boya sanayiinde kullan覺l覺r. Porselen hamuruna, b繹cek ila癟lar覺na, pudra ve leke 癟覺kartma ila癟lar覺na kat覺l覺r.

null

Jeolojik olarak 羹癟 kademe halinde teekk羹l etmitir:

Birinci s覺ral覺k: Kumlu-killi toprak aras覺nda 10-14 m. derinliklerdeki cevherdir.
襤kinci s覺ral覺k: 40-60 m. aras覺nda oluur. Killi seviyesinde teekk羹l eden cevherdir.
癟羹nc羹 s覺ral覺k: Kongremera serisinde teekk羹l eden en kaliteli l羹leta覺 serisidir ve bu da 80-130 m. aras覺nda topografyaya uygun olarak teekk羹l etmitir.

null

Dier l羹leta覺 cinsleri ise; par癟apamuklu, daneli d繹kme, birim birlik ve c覺l覺zd覺r.

Eskisehirde l羹leta覺 癟覺kart覺lan yerler ise: Sar覺su, Yenisehir, T羹rkmentokat, G繹k癟eoglu, Kara癟ay, S繹羹t癟羹k, Sepet癟i, Margi, Nemli, K羹mbet, Yenik繹y, Kepertepe, Karah繹y羹k ve Bas繹rendir.

null

null

1978-1987 y覺lar覺 aras覺nda l羹leta覺 pipo ihracat覺, y覺lda 800-900 bin dolar getirmitir. Pipo d覺覺nda, satran癟 tak覺m覺, bilezik, kolye, k羹pe gibi mamullerin ihracatta pay覺 b羹y羹kt羹r. Al覺c覺 羹lkeler, ABD, Avusturya, Hollanda, Bel癟ika ve Almanyad覺r. G羹n羹m羹zde, y覺lda en az 1-1.5 milyon dolarl覺k ihracat yap覺lmaktad覺r. Bunun yan覺nda yurdumuza gelen turistlere de ilenmi l羹leta覺 sat覺larak, T羹rkiye ekonomisine fayda salanmaktad覺r.

null

Hal覺c覺l覺k

Herekede hal覺c覺l覺a ilikin ilk 癟al覺malar, 1891 y覺l覺nda Hereke dokuma fabrikas覺na G繹rdes, Demirci ve Sivastan getirtilen ustalarla balad覺. Bu ustalar 癟evre k繹ylerde bu sanat覺 繹retti ve hal覺c覺l覺k k覺sa s羹rede yayg覺nlat覺. Saray hal覺lar覺 ve yabanc覺 devlet adamlar覺na armaan edilecek deerli hal覺lar burada dokunmaya balad覺. zellikle 1943猓en sonra Hereke hal覺c覺l覺覺nda b羹y羹k bir canlanma g繹r羹ld羹. nceleri G繹rdes, Demirci t羹r羹 hal覺lar dokunurken daha sonra Uak, G繹rdes, Bergama ve Saray hal覺lar覺 繹rnek al覺narak 繹zg羹n motifler oluturuldu.

null

Hereke as覺l 羹n羹n羹 ipek hal覺larla yapm覺t覺r. Bursa ipeinden dokunan bu 癟ok deerli hal覺lar yurti癟inde ve yurtd覺覺nda kolayl覺kla al覺c覺 bulmulard覺r. 襤pek Hereke hal覺lar覺nda santimetre karede ortalama 100 d羹羹m bulunur. ok ince ve 癟ok deerli olan baz覺 hal覺larda santimetre karedeki d羹羹m say覺s覺 400笛 ge癟mektedir. Bu hal覺larda g羹l, karanfil, lale, erik aac覺 motifleri 癟ounluktad覺r. Kimi hal覺larda 癟er癟eve i癟ine al覺nm覺 eski harfli yaz覺lara ya da 癟i癟ek motifleri aras覺na yerletirilmi hayvan motiflerinden oluan deiik kompozisyonlarda bulunur.

null

null

null

Hereke hal覺lar覺 b羹y羹kl羹klerine g繹re k羹癟羹k yast覺k (25 x 40 cm.), yast覺k (60 x90 cm.), seccade (120 x180 cm.), karyola (150 x225 cm.), kelle (200 x 300 cm.) gibi deiik adlar almaktad覺r.

null

1970烽i y覺llarda 繹zel sekt繹r羹n ipek hal覺ya yat覺r覺m yapmas覺yla h覺zlanan sekt繹r 1980烽i y覺llarda zirveye varm覺t覺r. Fakat 1990烽i y覺llarla birlikte gerek baz覺 kiilerin isin sanat y繹n羹n羹 b覺rak覺p sadece para y繹n羹yle ilgilenmesi, gerekse yurtd覺覺nda dokunan kalitesiz hal覺lar覺n Hereke hal覺s覺 ad覺 alt覺nda piyasaya s羹r羹lmesiyle hal覺c覺l覺k sekt繹r羹nde belli bir gerileme s繹z konusudur.

Bak覺rc覺l覺k

null

Yap覺lan arat覺rmalar, Anadoluda bak覺rc覺l覺覺n geliiminin, 癟ok eski tarihlere dayand覺覺n覺, bak覺r cevher yataklar覺n覺n eskiden beri isletildiini dorulamaktad覺r. Anadolu sanat覺nda 繹nemli bir yeri olan bak覺r, s羹slemeye de 癟ok elverili bir madendir. G羹nl羹k kullan覺mda kap-kacak, tak覺lar, miferler, kap覺larda, kap覺 s羹slemelerinde, yap覺 unsuru olarak kullan覺lm覺t覺r. En 癟ok kullan覺lan maden bak覺rd覺r. Bak覺r kap yap覺m teknikleri; d繹vme, d繹kme, s覺vama (tornada 癟ekme), preste basma olarak d繹rt 癟eittir. G羹n羹m羹zde en 癟ok kullan覺lan maden isleme olarak bak覺r, kalaylanarak mutfak eyas覺 yap覺m覺yla geni bir ekilde s羹rd羹r羹lmektedir.

null

null

null

null

Kaligrafi: T羹rk Hat Sanat覺

T羹rk hat sanat覺n覺 yaratanlar, inan癟lar覺n覺, derin ve renkli kiiliklerini, yaz覺ya getirdikleri yeniliklerle b羹t羹nletiren sanat癟覺lard覺. Ayn覺 zamanda yasad覺klar覺 癟a覺 繹z羹msemi, engin k羹lt羹re sahip al癟ak g繹n羹ll羹 ve bilge kiilerdi. rnein Aklam-i Sitte (Alti Kalemin) yarat覺c覺s覺 Yakut, 襤sl璽m hukuku uzman覺, sair ve yazard覺. Yaz覺da o g羹n i癟in ilk olan okunakl覺 ve ho kompozisyonlar oluturarak kaligrafi tarihine ge癟ti. Yaz覺ya estetik, ak覺c覺 ve canl覺 bir yap覺 kazand覺rarak yaz覺n覺n temellerini de oturtmu oldu. Yakut, Osmanl覺 hattatlar覺n覺 etkiledi ve kendine 繹zg羹 bir ekol yaratt覺. Yaz覺 sanat覺nda s羹l羹s ve nesih yaz覺lar覺n覺n estetik kurallar覺n覺 ise Seyh Hamdullaha bor癟luyuz. Yaz覺 onunla sanat d羹zeyine y羹kseldi, yal覺n, g羹zel ve estetik bir b羹t羹nl羹e ulat覺.

null

Yaz覺da bir dier 繹nemli kaligraf da Ahmet Karahisar簾dir. Karahisar簾nin ekol羹 ise bug羹nlere dek uzanm覺t覺r. Aklam-i Sittenin ikinci eyhi ise Haf覺z Osmand覺r. Olgunluk d繹neminde yazd覺覺 nesihlerdeki g羹癟 ve etki onlara k覺v覺lc覺ml覺 nesih denilmesine neden olmutur. II. Mahmutun hocas覺 olan Mustafa Rak覺m Efendi g羹zel sanatlar覺n dier dallar覺nda da yetenekli olan, celi ve s羹l羹s stiline ve turaya en uyumlu ve m羹kemmel formunu veren yenilik癟i bir kaligraftir. Osmanl覺 襤mparatorluu zaman覺nda hat sanat覺 alan覺nda eser veren ve ad覺 an覺lmaya deer III. Seyh ise Mahmud Celal羹ddin Efendidir. Sanat癟覺 olaan羹st羹 yarat覺c覺l覺覺n覺 ve ustal覺覺n覺 yans覺tan pek 癟ok yap覺t ortaya koymutur.

null

G繹rkemli tarihimiz, uzun ge癟miimizde yaln覺z bas yap覺tlar覺n yarat覺lmas覺na tan覺k olmad覺 kuskusuz. Devletimizin uzun s羹ren sava y覺llar覺nda, ge癟irdii dramatik d繹nemlerde kimi kopukluklar olmas覺na kars覺n gelenek etkisini yine de s羹rd羹rm羹t羹r. Bu iklimde yarat覺lm覺 pek 癟ok se癟kin 羹r羹n羹n d羹nyan覺n pek 癟ok yerine da覺lm覺 gibi g繹r羹nmesine kars覺n yine de en b羹y羹k hazine Topkap覺 saray覺nda yasamakta ve a覺rbal覺l覺kla g羹n羹m羹z k羹lt羹r ve sanat覺n覺 beslemeye devam etmektedir. ada grafik tasar覺ma bakt覺覺m覺zda Eb羹zziya Tevfik ve Emin Barin gibi g羹癟l羹 k繹pr羹lerin at覺ld覺覺n覺 ve Ihap Hulusi G繹rey, Sait Maden, M羹rside 襤癟meli, Meng羹 Ertel, Ayd覺n Erkmen, Sava eki癟 gibi kimi grafik tasar覺mc覺lar覺n覺n daha sonraki b繹l羹mlerde g繹receimiz gibi ge癟mi k羹lt羹r羹m羹zden kopmad覺klar覺, bilin癟li aray覺 ve se癟imlerle bu k繹pr羹y羹 kurduklar覺 anla覺lacakt覺r.

null

null

null